Xoài sấy dẻo

Sản phẩm OCOP được xếp hạng: 3 sao.

Cơ sở sản xuất: Hợp tác xã nông nghiệp Xuân Tiến, Bản Sai, Xã Sập Vạt, Huyện Yên Châu, Tỉnh Sơn La

Xoài Yên Châu là loại cây ăn quả có nguồn gốc từ xa xưa của các dân tộc huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. Từ những quả xoài tròn quý hiếm này, Hợp tác xã nông nghiệp Xuân Tiến, bản Sai, xã Sập Vạt đã cho “ra đời” sản phẩm xoài sấy dẻo thơm ngon. Đây là một trong 20 sản phẩm OCOP của tỉnh Sơn La.

Giới thiệu chung

Bên ngoài, xoài Yên Châu khá tròn quả nên được gọi là xoài tròn, mỗi quả nặng khoảng từ 125g đến 200g. Chiều dài quả từ 7 đến 9 cm. Đường kính quả từ 6 đến 6,5 cm. Bề dày quả từ 5,4 cm đến 6 cm. Trọng lượng hạt lại nhỏ chỉ từ 25g đến 33g/hạt. Tỷ lệ phần thịt quả từ 80 đến 85%. Nhựa quả màu trắng, trong. Khi quả xanh vỏ có màu xanh nhạt, thịt quả màu xanh trắng; khi quả chín vỏ có màu xanh bạc ngà, có các đốm màu nâu, đen lấm tấm, thịt có màu vàng đỏ, có vị ngọt đậm đà và hương thơm đặc trưng. Xoài tròn Yên Châu có các chỉ tiêu chất lượng như: hàm lượng đường tổng số từ 12 đến 16%; hàm lượng axit từ 0,16 đến 0,44%; hàm lượng nước khoảng từ 79 đến 82%; hàm lượng Vitamin C từ 23 đến 35,5 mg/100g.

Ngoài các yếu tố tự nhiên về địa lý, người dân địa phương cũng có các bí quyết riêng trong việc trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản sản phẩm tại khu vực địa lý cũng góp phần tạo nên chất lượng thơm ngon của xoài tròn Yên Châu.

Xoài Yên Châu ngọt, thơm đặc trưng bởi không chỉ có vị ngọt sắc mà còn rất thơm. Khi chín xoài có màu vàng, tỏa mùi thơm hấp dẫn, cái ngọt của xoài Yên Châu cũng hơi khác, ngọt đậm nhưng lại thanh mát.

Xoài Yên Châu

Đặc điểm sản phẩm:

Ngay sau khi thu hái, xoài tròn thường được bán ngay, do chưa có phương pháp để bảo quản xoài tươi. Người dân đa phần vẫn trồng theo phương thức quảng canh, hầu như không có đầu tư chăm sóc, hoặc nếu có cũng không đáng kể. Chính vì thế, xoài tròn đang có hiện tượng suy giảm năng suất, chất lượng và thoái hóa giống; diện tích trồng ngày càng bị thu hẹp và có nguy cơ mai một.

Nhận thấy Xoài tròn Yên Châu có tiềm năng là nguồn nguyên liệu thích hợp để đưa ra thị trường một sản phẩm có chất lượng phục vụ người tiêu dùng, Hợp tác xã nông nghiệp Xuân Tiến đã sản xuất sản phẩm xoài sấy dẻo, đem lại hiệu quả kinh tế cao bởi thời gian bảo quản lâu hơn, vận chuyển đi được xa hơn, đặc biệt vẫn giữ được hương vị thơm ngon như trái xoài tươi.

Công đoạn sản xuất xoài sấy dẻo cũng khá đơn giản. Sau khi thu mua xoài tròn của các thành viên HTX và người trồng xoài trong huyện, HTX tiến hành lựa chọn những quả xoài nhỏ, xấu mã nhưng chất lượng tốt để làm xoài sấy dẻo. Sau khi chọn lựa xong, những quả xoài tròn được gọt sạch vỏ, thái miếng, cho vào xay thành nước, rồi đổ ra khay đem đi sấy.

Sản phẩm xoài sấy dẻo được làm hoàn toàn từ những quả xoài tròn, không có chất phụ gia hay chất bảo quản nên vẫn giữ được hương vị thơm ngon đặc trưng của xoài tròn. Xoài sấy dẻo không chỉ dẻo mà còn ngọt đậm hơn so với xoài tươi.

Xoài sấy dẻo Yên Châu do HTX nông nghiệp Xuân Tiến sản xuất

được người tiêu dùng ưa chuộng.

Hiện nay xoài sấy dẻo được sử dụng công nghệ sấy chân không tiên tiến đảm bảo vệ sinh và giữ được hương vị vốn có và dưỡng chất có trong xoài. Thành phẩm là những miếng xoài sấy dẻo mềm dai, ngọt mà không ngán, thơm vị xoài đặc trưng, màu vàng bắt mắt hấp dẫn từ thị giác đến vị giác người ăn.

Hoạt động sản xuất:

Xoài Yên Châu là loại cây ăn quả có vai trò quan trọng trong cơ cấu cây trồng ở vườn đồi, đem lại nguồn thu nhập đáng kể cho kinh tế địa phương, góp phần xóa đói giảm nghèo thiết thực cho nhiều hộ gia đình ở khu vực Yên Châu. Loại cây trồng này đã có từ lâu đời, gắn liền với truyền thống văn hóa phát triển nghề làm vườn của bà con dân tộc ở Yên Châu. Đứng trước những thách thức đó, HTX Nông nghiệp Xuân Tiến đã tìm ra hướng đi mới cho sản phẩm xoài Yên Châu.

Vùng nguyên liệu để chế biến xoài sấy dẻo tại HTX chủ yếu là xoài tròn Yên Châu, đạt tiêu chuẩn VietGAP. Bởi vậy, sản phẩm được sản xuất ra đều có chất lượng rất tốt, tuy là sản phẩm mới nhưng lại được khách hàng ưa chuộng, đón nhận nhiệt tình.

Ngay sau khi HTX nông nghiệp Xuân Tiến được thành lập, ngoài việc trồng, tiêu thụ xoài tròn, việc cho ra đời sản phẩm xoài sấy dẻo để bán ra thị trường, với cách làm tiên tiến.

HTX nông nghiệp Xuân Tiến được thành lập từ tháng 2/2017, với 30 thành viên. HTX chuyên về trồng và tiêu thụ xoài tròn Yên Châu. HTX có tổng cộng 50 ha xoài tròn, trong đó có 15 ha xoài cổ thụ, được trồng từ mấy chục năm trước. Từ khi thành lập đến nay, mỗi năm, HTX sản xuất được gần 1 tạ xoài sấy dẻo. Sản phẩm làm ra không đủ cung cấp ra thị trường.

Mặc dù là sản phẩm đặc trưng của vùng, được người tiêu dùng ưa thích bởi hương vị đậm đà, thơm ngon đặc biệt, nhưng giống xoài tròn Yên Châu đang gặp khó khăn trong việc duy trì và mở rộng diện tích, do hầu hết cây xoài tròn được trồng tự nhiên, phân bố rải rác; cây có tán cao khó khăn trong việc chăm bón và thu hái; chất lượng quả không cao, mẫu mã không đẹp, chín tập trung.

HTX nông nghiệp Xuân Tiến là đơn vị duy nhất của huyện được chọn làm điểm xoài sấy dẻo, nằm trong 20 sản phẩm tham gia OCOP của tỉnh. Riêng thị trường rất ổn định, sản phẩm xoài sấy dẻo sản xuất ra không đủ cung cấp cho thị trường. So với quả xoài tươi thì xoài sấy dẻo giá trị kinh tế tăng từ 20-30% giá trị sản phẩm.

Thị trường tiêu thụ:

Hiện xoài sấy dẻo có giá khoảng 350.000 đồng/kg. Với những nỗ lực không ngừng, sản phẩm xoài sấy dẻo của HTX Nông nghiệp Xuân Tiến đã được lựa chọn là một trong những sản phẩm điểm trong chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) tỉnh Sơn La năm 2019. Cùng với việc xúc tiến thương mại, quảng bá, giới thiệu sản phẩm, sản phẩm xoài sấy dẻo Yên Châu nói riêng và thương hiệu xoài Yên Châu nói chung đang ngày càng được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến.

Khi tỉnh, huyện triển khai chương trình OCOP – mỗi xã một sản phẩm, HTX đã đăng ký tham gia với sản phẩm xoài sấy dẻo. Xoài tròn Yên Châu đã có thương hiệu từ nhiều năm nay, song sản phẩm xoài sấy dẻo thì chưa được nhiều người biết đến. Tham gia chương trình OCOP, HTX sẽ được hỗ trợ quảng bá, xúc tiến thương mại. Với sự giúp đỡ này, chắc chắn sản phẩm xoài sấy dẻo sẽ vươn xa ra nhiều tỉnh, thành trong nước cũng như nước ngoài.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” đang được huyện Yên Châu chú trọng triển khai vào những sản phẩm đặc trưng của địa phương, có lợi thế cạnh tranh cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài huyện.

Năm 2019, khi huyện Yên Châu triển khai chương trình OCOP “Mỗi xã một sản phẩm”, đã có 15/15 xã, thị trấn của huyện đăng ký với gần 40 sản phẩm. Qua đánh giá có 31 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP cấp huyện và có 2 sản phẩm đặc trưng của huyện đó là chuối sấy giòn và xoài sấy dẻo được công nhận sản phẩm OCOP cấp tỉnh. Từ khi tham gia sản phẩm OCOP, sản phẩm xoài sấy dẻo của HTX Nông nghiệp Xuân Tiến, xã Sập Vạt được quảng bá giới thiệu sản phẩm, được nhiều nơi, nhiều người biết đến và đặt hàng.

Năm 2020, huyện Yên Châu tập trung xây dựng sản phẩm OCOP đối với một số sản phẩm đặc trưng, tiêu biểu của huyện. Sản phẩm OCOP giúp cho sản phẩm của doanh nghiệp có vị thế chỗ đứng tốt hơn trong thị trường. Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” ở huyện Yên Châu không chỉ mang ý nghĩa về phát triển sản xuất mà còn giúp các xã, thị trấn trên địa bàn huyện giải quyết những vấn đề quan trọng trong giảm nghèo, tạo việc làm, phát huy tính sáng tạo của người dân, xây dựng mối liên kết kinh tế cộng đồng bền vững. Yên Châu hiện có hơn 6.760 ha cây ăn quả; trong đó, diện tích xoài đạt trên 1.500 ha với các giống xoài nổi tiếng, đặc trưng riêng như: Xoài tròn được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý năm 2012; xoài tượng da xanh được cấp mã vùng trồng xuất khẩu năm 2017. Tổng sản lượng quả xoài các loại đạt khoảng 6.000 tấn/năm. Từ năm 2017, xoài Yên Châu đã được xuất khẩu sang thị trường một số nước như: Australia, Trung Quốc, Mỹ.