Quảng cáo là nguồn thu chính của các phương tiện truyền thông, do đó thông qua cạnh tranh lưu lượng để kiếm lợi nhuận quảng cáo. Tuy nhiên, các nền tảng kỹ thuật số xuyên quốc gia như Google, Meta nhờ vào cơ sở người dùng khổng lồ và thuật toán khó hiểu, đã vô tình sao chép nội dung tin tức của các phương tiện truyền thông mà không trả phí trong thời gian dài, gây thiệt hại nghiêm trọng đến không gian sinh tồn của ngành truyền thông. Vì lý do này, giới báo chí, nhà báo và sinh viên tại Đài Loan đang liên kết kêu gọi “Từ chối khai thác nền tảng, cứu ngành báo chí”, yêu cầu chính phủ thúc đẩy cải cách hệ thống, thiết lập cơ chế thương lượng tin tức và thành lập quỹ tin tức.
Hiệp hội dịch vụ truyền thông thành phố Đài Bắc thống kê rằng, trong khoảng thời gian từ 2012 đến 2023, doanh thu quảng cáo của các phương tiện truyền thông truyền thống (báo chí, tạp chí, truyền hình…) đã giảm từ 42,5 tỷ Đài tệ xuống còn 21 tỷ Đài tệ, trong khi doanh thu quảng cáo kỹ thuật số (trang web, truyền hình trực tuyến…) đã tăng từ 11,6 tỷ Đài tệ lên đến 61 tỷ Đài tệ, trong đó Google và Meta đã chiếm từ 60 đến 80% doanh thu quảng cáo kỹ thuật số.
Tuy nhiên, Google và Meta số lượng lớn sử dụng nội dung do phương tiện truyền thông sản xuất mà không tiến hành đàm phán và thương lượng về việc sử dụng nội dung tin tức, và phương tiện truyền thông còn chịu ảnh hưởng lớn từ thuật toán khó hiểu của nền tảng, dẫn đến lưu lượng truy cập không rõ ràng, và việc chia sẻ lợi nhuận quảng cáo không minh bạch. Cuối cùng, ngân sách cho tin tức buộc phải cắt giảm, các nhà báo cơ sở thì nhận lương thấp và làm việc vất vả.
Để đối phó với việc khai thác của các nền tảng, đại biểu Wang Hongwei đã chỉ ra rằng Úc đã là quốc gia tiên phong xử lý tình trạng này, với việc thực hiện “Luật thương lượng truyền thông tin” vào năm 2021, buộc các nền tảng phải trả phí cho nội dung tin tức. Luật này quy định các phương tiện truyền thông Úc có thể thương lượng với Google, Meta để yêu cầu phí bản quyền cho việc sử dụng nội dung tin tức, nhờ đó giúp các phương tiện truyền thông nhận được lợi nhuận quảng cáo hợp lý. Nhiều quốc gia khác như Canada, New Zealand, Liên minh châu Âu, Indonesia, Nam Phi, Mỹ và các nước khác đã tiếp bước. Google cũng đã ký kết thỏa thuận để thanh toán phí sử dụng cho hơn 300 phương tiện truyền thông của Đức, Pháp, Áo, Hà Lan,… Đài Loan cũng cần phải theo gương.
Để kêu gọi chính phủ nhìn nhận vấn đề cấu trúc lợi nhuận không chính đáng của các nền tảng, giới học thuật, ngành truyền thông, các tổ chức chuyên nghiệp và sinh viên tại Đài Loan đã liên kết phát động thư kêu gọi “Từ chối khai thác nền tảng, cứu ngành báo chí”, đề xuất chủ trương “Thương lượng + thành lập quỹ tin tức” để tạo bước đột phá.
Lập pháp bắt buộc thương lượng, đảm bảo phương tiện truyền thông được chia sẻ công bằng: Thiết lập hệ thống thương lượng bắt buộc, công bằng và minh bạch, đảm bảo rằng tất cả các phương tiện truyền thông dù quy mô nào cũng có thể thương lượng một cách công bằng với các nền tảng kỹ thuật số về phí sử dụng nội dung; nếu gặp bế tắc trong thương lượng, một tổ chức trung gian độc lập sẽ can thiệp và đưa ra phán quyết, bảo vệ quyền lợi của các nhà sản xuất tin tức, cải thiện điều kiện làm việc của nhà báo và nâng cao chất lượng tin tức.
Thành lập quỹ tin tức, hỗ trợ sự phát triển của các phương tiện truyền thông lớn nhỏ: Ngoài hệ thống thương lượng, Đài Loan cần thiết lập một quỹ hỗ trợ ngành truyền thông mà nguồn quỹ này bao gồm thuế đặc biệt từ doanh thu quảng cáo của các nền tảng quốc tế tại Đài Loan, thuế từ các doanh nghiệp lớn, cùng với sự đóng góp từ chính phủ và nguồn lực tư nhân. Quỹ này sẽ chủ yếu được dùng để hỗ trợ các báo cáo điều tra sâu, cải thiện điều kiện làm việc của các nhà báo, hỗ trợ sự phát triển của các phương tiện truyền thông nhỏ và độc lập, thúc đẩy tiếng nói địa phương và các nhóm dân tộc thiểu số, đồng thời giúp phương tiện truyền thông thực hiện chuyển đổi số và nâng cấp công nghệ cùng đổi mới nội dung.
Ủy ban Giao thông của cơ quan Lập pháp đã tổ chức hội thảo về “Luật thương lượng giá cho phương tiện truyền thông của chúng ta” vào ngày 12, các chuyên gia nhấn mạnh rằng tin tức là nội dung có giá trị, các đại diện của tất cả các đảng cũng đã đưa ra các dự thảo liên quan như “Luật thương lượng bắt buộc giữa phương tiện truyền thông và nền tảng kỹ thuật số” và “Luật phát triển tin tức kỹ thuật số và tính chống chịu dân chủ”, với hy vọng thiết lập cơ chế thương lượng yêu cầu các nền tảng kỹ thuật số phải trả phí.
(Hình đầu tiên: nguồn từ pixabay)