Trên các sườn đồi của Sao Hỏa, có thể thấy một số đặc điểm hình dài màu tối gọi là các vân sườn, nguồn gốc hình thành vẫn còn chưa rõ ràng. Các nhà khoa học từ lâu đã cho rằng chúng liên quan đến nước từ dưới lòng đất trào ra, trở thành những manh mối hấp dẫn về khả năng sinh sống trên Sao Hỏa. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây phát hiện rằng những đặc điểm này thực chất có thể không liên quan đến nước, mà là do tác động của gió và bụi.
NASA đã xác định lần đầu tiên vào thập niên 1970 sự tồn tại của những đặc điểm hình dáng dài và sâu trên các bức tường miệng hố Sao Hỏa, chúng có thể mở rộng hàng trăm mét trên bề mặt hành tinh này. Trong số đó, một số thuộc về các vân sườn thường xuyên, trong khi một số khác chỉ xuất hiện theo mùa (tức là chỉ xuất hiện vào những mùa nhất định và sẽ biến mất trong những thời gian khác).
Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã cho rằng những đặc điểm này liên quan đến sự lưu động của chất lỏng, điều này cho thấy hành tinh này có thể hiện tại vẫn còn tồn tại nước ở trạng thái lỏng, dự đoán nước từ lòng đất (như lớp băng hoặc tầng chứa nước ngầm) trào ra và chảy qua bề mặt Sao Hỏa trong thời gian ngắn.
Tuy nhiên, gần đây, nhóm nghiên cứu từ Đại học Bern và Đại học Brown tại Thụy Sĩ đã sử dụng phương pháp học máy để xây dựng và phân tích một tập dữ liệu lớn về các đặc điểm vân sườn, phát hiện rằng những đặc điểm này không liên quan đến nước, mà xuất phát từ hoạt động của gió và bụi.
Phân tích thống kê cho thấy, ở những nơi chúng ta kỳ vọng tìm thấy nước lỏng hoặc nước đá trên Sao Hỏa, thực tế là không có sự xuất hiện của các vân sườn thường xuyên hoặc vân sườn theo mùa, mà thay vào đó là nhiều hơn ở những khu vực có hoạt động mạnh mẽ của gió và bụi.
Nhóm nghiên cứu chỉ ra rằng, các vân sườn thường phổ biến hơn gần các miệng núi lửa trẻ, khi tác động từ va chạm làm cho bụi bị dời đi, lớp bụi mịn có thể trượt xuống các sườn dốc tạo thành các vân; đồng thời, chúng ta cũng thường thấy các vân sườn thường xuyên trong các khu vực có đá rơi.
Hiểu rõ nguyên nhân hình thành những đặc điểm này là vô cùng quan trọng đối với các hướng đi trong các nhiệm vụ khám phá Sao Hỏa trong tương lai. Nếu nguồn nước trên bề mặt Sao Hỏa ít hơn dự đoán, có thể sẽ cần phải giữ khoảng cách với ý tưởng thuộc địa hóa Sao Hỏa.
Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Communications.
(Nguồn hình ảnh: HiRISE, MRO, LPL (U. Arizona), NASA, Tài liệu công cộng, qua Wikimedia Commons)