Không nên cấp mã vùng trồng sầu riêng một cách phong trào, cấp xong chỉ để đó mà không theo dõi.

Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk được thành lập được kỳ vọng sẽ đóng vai trò “trọng tài” thống nhất ngành sầu riêng, đặc biệt trong việc cấp, quản lý, duy trì mã vùng trồng.

Nhiều chính sách liên kết với nông dân trồng sầu riêng đang được triển khai.

Có 5 nội dung mới trong quản lý mã số vùng trồng.

Quy định mới về quản lý mã vùng trồng: Phân cấp triệt để cho địa phương.

Mã vùng trồng cần phải có tính chất thực chất hơn.

Việc thành lập Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk đã khiến nhiều HTX, doanh nghiệp kỳ vọng tổ chức này sẽ gắn kết và giúp ngành hàng này phát triển, đặc biệt là thúc đẩy việc xây dựng, quản lý và duy trì mã số vùng trồng, mã cơ sở đóng gói sầu riêng nhằm đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật của thị trường xuất khẩu, đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

HTX Dịch vụ Nông nghiệp Tân Lập Đông (huyện Krông Búk) đã được Tổng cục Hải quan Trung Quốc cấp 4 mã vùng trồng với diện tích 49,5ha sầu riêng xuất khẩu. Đây là một trong những HTX đầu tiên được cấp mã vùng trồng của cả nước, nhưng trong một số thời điểm vẫn gặp nhiều khó khăn.

Người dân mong muốn Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk phát huy vai trò “chỉ huy”, quản lý và duy trì mã số vùng trồng một cách hiệu quả.

Ông Nguyễn Hữu Chiến, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Tân Lập Đông cho biết, khi cấp mã vùng trồng, đơn vị đã liên kết với một doanh nghiệp để thu mua sầu riêng cho các thành viên. Tuy nhiên, gần đến thời điểm thu hoạch, một số công ty đã liên hệ trực tiếp với các thành viên HTX và đưa ra giá cao hơn, khiến người dân muốn “đòi lại” mã vùng trồng để tự mua bán.

Theo ông Chiến, việc này khiến mối liên kết giữa HTX và doanh nghiệp bị đứt. Hiệp hội sầu riêng cần có giải pháp điều tiết để giữ giá sầu riêng ổn định, tránh trường hợp doanh nghiệp phải chịu lỗ để mua sản phẩm với giá cao nhằm khẳng định uy tín và thu hút nông dân.

Cần phải có phương án quản lý, xây dựng mã vùng trồng để sản phẩm đưa ra thị trường có chất lượng đồng nhất. Hiện tại, việc xây dựng mã vùng trồng diễn ra ồ ạt, chỉ tập trung vào việc đăng ký mà không quản lý được. Người dân và doanh nghiệp chỉ mới tập trung đăng ký mã vùng trồng mà chưa quan tâm đến việc duy trì các quy định kỹ thuật về vùng trồng và chất lượng sản phẩm sau khi được cấp mã.

Ông Chiến nói: “Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk nếu giải quyết được các vấn đề này thì ngành sầu riêng sẽ phát triển.”

Bà Hạ Thị Hà Huyền, Chủ tịch HĐQT HTX Sản xuất Thương mại và Dịch vụ Nông nghiệp Vạn Xuân (huyện Cư Kuin) cho rằng, thị trường Trung Quốc mở cửa cho phép xuất khẩu chính ngạch nhiều mặt hàng nông sản, trong đó có ngành hàng sầu riêng, là một bước chuyển mình lớn.

Hiện tại, diện tích trồng sầu riêng của Đắk Lắk chủ yếu xen canh, nhỏ lẻ, gây khó khăn cho việc xây dựng mã vùng trồng xuất khẩu.

Bà Huyền cho biết, HTX đang đồng hành, hướng dẫn người sản xuất đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu, bao gồm việc thiết lập mã vùng trồng và quy trình canh tác theo quy định của nước nhập khẩu. Tuy nhiên, HTX gặp một số khó khăn như trồng xen canh và diện tích nhỏ, dẫn đến việc lập và xét duyệt hồ sơ mã vùng trồng chưa đủ tiêu chuẩn.

Việc HTX liên kết với các tập đoàn, doanh nghiệp chưa đáp ứng nhu cầu của người dân như hỗ trợ và hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc để đạt chất lượng sản phẩm. Cần có những thỏa thuận hợp lý trong việc sử dụng mã vùng trồng nhằm tránh tranh chấp. Thị trường hiện đang bị bỏ ngỏ, dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh.

“Chúng tôi kỳ vọng Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk có thể giải quyết các vấn đề nổi cộm để người dân và HTX yên tâm sản xuất, cùng tạo nên một thương hiệu nông sản Việt vươn tầm quốc tế,” bà Huyền chia sẻ.

Ông Lê Anh Trung, Giám đốc Công ty Cổ phần BVI chuyên về tư vấn kỹ thuật nông nghiệp cho biết, ngành sầu riêng Việt Nam hiện nay còn nhiều vấn đề lớn cần giải quyết.

Cụ thể, hiện trạng sản xuất sầu riêng Việt Nam còn manh mún, nhỏ lẻ, thiếu các vùng nguyên liệu rộng lớn. Trình độ kỹ thuật canh tác của nông dân còn thiếu và yếu cả về tư duy sản xuất hàng hóa chuyên nghiệp và kỹ thuật canh tác.

Nông dân đang thiếu thông tin thị trường về yêu cầu sản phẩm cũng như yêu cầu kỹ thuật theo quy định nhập khẩu. HTX và người dân trồng sầu riêng phần lớn vẫn còn nhỏ lẻ, khả năng định hướng sản xuất, mở rộng diện tích, tiếp cận thị trường và phát triển sản phẩm còn hạn chế.

Bên cạnh việc quản lý mã vùng trồng còn bất cập, doanh nghiệp, nông dân và HTX vẫn lúng túng, mù mờ về thông tin thị trường xuất khẩu.

Hiện chưa có cơ sở dữ liệu chung giữa các tỉnh trong vùng chuyên canh cây sầu riêng về thông tin sản phẩm như giống sầu riêng, loại sản phẩm cung cấp ra thị trường, sản lượng và thời gian thu hoạch. Cũng chưa có cơ sở dữ liệu cụ thể về nhu cầu tiêu dùng trong nước và nước ngoài.

Các nhà sản xuất, người dân và HTX ở các địa phương không thể biết để sản xuất hay mở rộng diện tích nhằm phù hợp với nhu cầu thị trường. Thiếu tư duy chịu trách nhiệm và cam kết trong liên kết sản xuất với doanh nghiệp cũng là một vấn đề.

“Những vấn đề này đang cản trở ngành sầu riêng Đắk Lắk nói riêng và cả nước nói chung phát triển. Hiệp hội sầu riêng ra đời nếu giải quyết được các nội dung trên sẽ giúp ngành hàng này sánh ngang với các quốc gia như Thái Lan, Malaysia,” ông Trung chia sẻ.

Ông Vũ Ngọc Huy, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thương mại Xuất nhập khẩu Dũng Thái Sơn cho biết, ngành sầu riêng có lợi thế khi phía Trung Quốc đã mở cửa chính ngạch. Tuy nhiên, vẫn còn những bất cập trong khâu thu mua làm giá cả sầu riêng bấp bênh, gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Công tác thiết lập mã vùng trồng còn thiếu tính chuyên nghiệp. Ở một số nơi, diện tích trồng xen canh rất phổ biến, quy trình sản xuất chưa được bài bản và tập trung. Chúng tôi mong muốn Hiệp hội sầu riêng phát huy vai trò trong việc xây dựng quy tắc hoạt động chế biến, thu mua, xuất khẩu. Hiệp hội cũng nên kết nối giữa nông dân và doanh nghiệp để chia sẻ thông tin về chất lượng hàng hóa cũng như tổ chức thu mua, đóng gói và dự báo tình hình sản lượng của nước nhập khẩu.

Tiềm năng và triển vọng của mặt hàng sầu riêng xuất khẩu, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, rất lớn, nhưng Việt Nam có tận dụng được cơ hội hay không vẫn là câu hỏi.

Bà Ngô Thị Tường Vy, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Chánh Thu cho rằng sầu riêng Việt Nam có lợi thế về vị trí địa lý và một số thương hiệu đã được biết đến trên thị trường.

Tuy nhiên, bà Vy cho biết, hiện tại còn nhiều lo ngại về chất lượng vì chúng ta chỉ chạy theo lợi nhuận. Việt Nam cũng chưa có tiêu chuẩn quốc gia cho quả sầu riêng xuất khẩu, dẫn đến nhiều tiêu cực trong tiêu thụ.

Sự ra đời của Hiệp hội sầu riêng sẽ giúp hình thành tiêu chí bắt buộc về tiêu chuẩn sản phẩm để ngành sầu riêng phát triển. Tổ chức này cũng sẽ giúp doanh nghiệp và người dân đồng hành cùng nhà quản lý trong việc kiểm soát chất lượng và xây dựng thương hiệu quốc gia cho quả sầu riêng. Điều này cực kỳ quan trọng, vì mọi người tham gia vào chuỗi liên kết cần hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của mình. Việc này sẽ giúp đồng bộ chất lượng sản phẩm. Khi đạt được điều này, chúng ta mới phát huy được lợi thế của ngành sầu riêng.