Trường Đại học Harvard không chỉ nổi bật trên các tờ báo do đối đầu với chính phủ mà còn gây chú ý vì việc hỗ trợ đào tạo quan chức Đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC) một cách có hệ thống. Tờ Wall Street Journal ngày 1 đã đưa tin với tiêu đề “Harvard đào tạo nhiều quan chức CPC, họ gọi đây là ‘trường Đảng'”. Nhiều quan chức cấp cao trong CPC đã được đào tạo tại Harvard và có uy tín cao trong giới chính trị Trung Quốc.
Vào tháng 4, chính phủ Mỹ đã đưa ra yêu cầu đối với chính sách “Đa dạng, Bình đẳng và Bao dung” (DEI) và việc tuyển sinh sinh viên quốc tế, tuy nhiên Harvard đã từ chối tuân thủ, dẫn đến sự leo thang trong mối quan hệ giữa hai bên, mở rộng sự đối đầu sang các tương tác lâu dài giữa Harvard và CPC.
Tờ Wall Street Journal chỉ ra rằng trong nhiều thập kỷ qua, CPC đã gửi hàng ngàn quan chức cấp trung và cao đến các trường đại học Mỹ để tham gia đào tạo và các chương trình nghiên cứu, trong đó Harvard được coi là địa điểm lý tưởng, một số người Trung Quốc gọi đây là “trường Đảng” tốt nhất ở nước ngoài.
Các cựu sinh viên bao gồm cựu phó chủ tịch quốc gia Lý Nguyên Triều, “vua kinh tế” Lưu Hạc, cũng như con gái của lãnh đạo CPC Tập Cận Bình, Tập Minh Trạch, người mới đây đã thu hút sự chú ý từ nhà báo cực hữu Mỹ Laura Loomer.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 28 tháng 5 thông báo rằng sẽ mạnh tay thu hồi visa của sinh viên Trung Quốc, bao gồm cả những người có liên quan đến CPC hoặc đang theo học trong các lĩnh vực quan trọng.
Rubio không cho biết chính phủ Trump sẽ xác định mối quan hệ giữa sinh viên Trung Quốc và CPC như thế nào, cũng không thông báo mức độ nào của mối liên hệ sẽ dẫn đến việc thu hồi visa. Wall Street Journal chỉ ra rằng tại Trung Quốc, mọi người thường cho rằng việc có danh hiệu đảng viên sẽ giúp ích cho sự nghiệp, điều này đúng cho cả khu vực chính phủ và tư nhân. Danh hiệu đảng viên cũng thường là điều kiện tiên quyết để các quan chức leo lên vị trí cao.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ cho biết hành động này của phía Mỹ sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến quyền lợi hợp pháp của sinh viên Trung Quốc đang học tập tại Mỹ.
Nhiều người bảo thủ cho rằng các trường đại học Mỹ là pháo đài của tư tưởng tự do và cánh tả, trong những năm gần đây, một số nhân vật chính trị Mỹ đã tuyên bố rằng CPC đang ăn cắp kiến thức chuyên môn từ giới học thuật Mỹ, cuối cùng sẽ tổn hại đến lợi ích của Mỹ. Chính phủ Trump đã lấy những chỉ trích này làm lý do để thúc đẩy một cuộc chuyển đổi văn hóa lớn ở các trường đại học Mỹ.
Theo báo cáo, các trường đại học Mỹ đã đóng vai trò chủ đạo trong việc định hình các chương trình đào tạo quan chức trung cấp của Trung Quốc ở nước ngoài. Bắc Kinh đã bắt đầu thúc đẩy các chương trình này một cách quy mô lớn từ những năm 1990, nhằm nâng cao năng lực quản lý bằng cách cho phép các quan chức tiếp cận các ý tưởng và thực tiễn chính sách công phương Tây.
Theo tài liệu công khai, các trường đại học Mỹ khác cung cấp đào tạo quản lý cho các quan chức Trung Quốc bao gồm Đại học Syracuse, Đại học Stanford, Đại học Maryland và Đại học Rutgers. Trong đó, Khoa Chính quyền và Công việc Công của Đại học Syracuse đã hỗ trợ thành lập các khóa học nghiên cứu chính sách công cho một số trường đại học Trung Quốc vào đầu những năm 2000.
Harvard đã đào tạo nhiều quan chức cao cấp, thậm chí một số đã gia nhập Bộ Chính trị của CPC và có uy tín cao trong giới chính trị Trung Quốc. Một số nhà quan sát đã gọi Harvard là “trường Đảng thực chất”.
Nền tảng trực tuyến “Thượng Quan Tin” thuộc về tờ báo chính của Đảng ở Thượng Hải đã có bài viết vào năm 2014 cho biết, nếu phải xếp hạng các “trường Đảng nước ngoài” của CPC, thì Trường Chính phủ Kennedy của Harvard đứng đầu bảng xếp hạng.
Các phương tiện truyền thông Trung Quốc đưa tin rằng, từ những năm 1980, Trường Chính phủ Kennedy của Harvard đã tiếp nhận sinh viên Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh trong thập kỷ tiếp theo đã bắt đầu gửi quan chức tham gia các khóa đào tạo trung cấp một cách có tổ chức hơn. Một chương trình khởi động vào năm 1998 cung cấp học bổng và khóa đào tạo cho khoảng 20 quan chức cao cấp mỗi năm.
Vào đầu những năm 2000, Harvard còn khởi động “Chương trình Lãnh đạo phát triển Trung Quốc” kéo dài hàng tuần, diễn ra tại Harvard và Đại học Thanh Hoa, với mục tiêu “giúp các quan chức cấp cao của Trung Quốc cấp địa phương và trung ương phản ứng hiệu quả hơn đối mặt với những thách thức mà Trung Quốc đang phải đối mặt trong quá trình cải cách”.
Con cái của các lãnh đạo cấp cao CPC cũng đã từng theo học tại Harvard. Tập Minh Trạch đã theo học tại Harvard vào đầu những năm 2010 với tên giả, khi đó Tập Cận Bình là phó chủ tịch quốc gia và là người chuẩn bị lãnh đạo. Các quản lý và một số nhân viên giảng viên của trường đều biết đến danh tính của cô.
Ngoài ra, cháu trai của cựu Tổng Bí thư CPC Giang Trạch Dân là Giang Chí Thành và con trai của cựu Bí thư Thành ủy Trùng Khánh Bạc Hy Lai, Bạc Quả Quả cũng là cựu sinh viên Harvard.
(Tác giả: Trương Hữu Trinh)