Cơn sốt chanh leo tại Tây Nguyên: Tràn ngập giống cây lạ đội lốt ‘hàng ngoại’

Trên quốc lộ từ Gia Lai sang Đắk Lắk, nhan nhản các đại lý bán giống chanh leo trôi nổi gắn mác giống nhập khẩu từ Đài Loan.

Liên kết doanh nghiệp, tận dụng lợi thế để phát triển chanh leo

Cơ hội mới cho nông dân khi tham gia chuỗi liên kết sản xuất chanh dây

Cơn sốt chanh leo ở Tây Nguyên: Giống giả tràn lan, nông dân khốn đốn

Loạn giống chanh dây gắn mác nhập khẩu

Trong lúc nhiều vùng nông thôn ở Gia Lai và Đắk Lắk đang trong “cơn sốt” chanh dây, nhiều người sẵn sàng vác lên mình cái danh “đại lý” để rao bán nhiều loại giống không rõ nguồn gốc.

Trong vai người mua giống chanh dây, PV Báo Nông nghiệp Việt Nam đến đại lý H.L xã Thăng Hưng, huyện Chư Prông (Gia Lai). Chủ đại lý ban đầu chỉ nói về các giống chanh dây nội địa, quen thuộc với đa số nông hộ canh tác loại cây ăn quả này. Được hỏi về giống chanh dây Đài Loan, bà L khuyên: “Nếu mới trồng thì anh nên trồng xen kẽ nhiều loại. Giống ngoại nhập thường tốt hơn”. Giá được chào bán là 3,2 triệu đồng/thùng.

Bà L. nói hiện nay, các loại giống chanh leo đều trong tình trạng “cháy hàng”, người đợi thì đông, giống thì ít. Hỏi thêm về giống nhập nội như cây đầu dòng, xưởng sản xuất… vốn là các điều kiện tối thiểu để sản xuất cây giống, bà L. nói “chỉ biết trồng và bán” chứ không rõ phía đối tác nhập hàng từ đâu, làm thế nào. Hỏi xem mẫu cây giống, bà L. từ chối, nói “không còn hàng”.

Để thuyết phục thêm người mua, bà L. đưa chúng tôi ra sân, nơi đang có sẵn nhiều cây giống chanh dây. “Ở đây có 2 loại giống chanh dây, năm nào nhà em cũng làm. Giống ngoại được cái là vỏ quả dày, dễ bảo quản vận chuyển nên thường có giá cao hơn, giống trong nước thì có giống Tai non One nhưng số lượng còn hạn chế”.

Cách đó không xa, đại lý T.G cũng rao bán tương tự, và cũng không cho xem trước cây giống. “Hàng nhập về chưa kịp đưa vào kho đã có khách lấy rồi, còn đâu giống mà xem. Vừa hôm trước có người đặt 3,4 triệu đồng/thùng mà không có hàng đó”, bà chủ nói.

Do hàng về khó khăn, nên bà chủ T.G nói không có giá cụ thể, mà tùy thời điểm hàng về. Giá thấp nhất không thể dưới 3 triệu đồng/thùng.

Bà chủ Tâm Giang mô tả cây giống Tai One và Tai Shiang của Đài Loan được ghép sẵn “từ bển”, về phải ra bầu khoảng 15 ngày mới trồng ra vườn được. “Có năm giống Tai One được mùa, có năm Tai Shiang được mùa. Cũng tùy”, bà chủ nói.

Theo kinh nghiệm của bà chủ T.G, mỗi ha chanh dây nên trồng 10 thùng, tức khoảng 1.000 cây giống. Tính sơ sơ khoảng 30 triệu đồng tiền giống cho mỗi ha.

Cục Quản lý thị trường tỉnh Gia Lai đã xử phạt 80 triệu đồng đối với Công ty TNHH MTV Đầu tư và Phát triển Chanh leo Bazan vì kinh doanh giống chanh dây Đài Loan giả.

Bị phạt vẫn bán

Hồi đầu năm nay, cổng thông tin điện tử của Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, Cục Quản lý thị trường tỉnh Gia Lai đã xử phạt 80 triệu đồng đối với Công ty TNHH MTV Đầu tư và Phát triển Chanh leo Bazan vì hành vi giả mạo nguồn gốc, xuất xứ cây giống chanh leo. Theo đó, Đội QLTT số 3 phối hợp với Đội Cảnh sát kinh tế – Công an huyện Chư Prông đã kiểm tra đột xuất Công ty TNHH MTV Đầu tư và Phát triển Chanh leo Bazan, địa chỉ tại xã Ia Băng, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai do ông T.V.Ng làm giám đốc.

Tại đây, đoàn kiểm tra phát hiện có 2 công nhân đang đóng gói cây giống chanh dây vào các thùng giấy carton có ghi chữ TAI SHIANG – MADE TAIWAN với 700 cây giống đã được đóng vào thùng và 250 cây chưa đóng vào thùng.

Qua làm việc, ông Ng trình bày, ông mua cây giống chanh dây của Công ty TNHH MTV Nông nghiệp SeSan Gia Lai, sau đó tập kết về tại địa điểm của Công ty Chanh leo Bazan. Tiếp đó, thuê công nhân đóng vào thùng giấy carton có in sẵn chữ TAI SHIANG – MADE TAIWAN trên vỏ thùng để bán theo yêu cầu của khách hàng.

Trước đây, các vùng trồng chanh dây tại các tỉnh Tây Nguyên đa phần là giống chanh dây Đài nông 1 được nhập từ Đài Loan về để sản xuất. Đây là giống đủ chuẩn, cho năng suất cao và đã được kiểm soát về mặt chất lượng, tuy nhiên do việc làm giả tràn lan nên nhiều năm người dân thất bại nặng nề.

Khi tiếp xúc với Công ty Bazan và đặt vấn đề mua giống chanh dây Đài Loan, một người phụ nữ xưng là đại diện Công ty cho biết: “Chúng em vẫn có sẵn các giống Tai One và Tai Shiang, Zun hao đồng giá 3,5 triệu đồng/thùng. Công ty sẽ cho người ship đến nếu số lượng lớn.”

Người này quảng cáo rằng giống Đài Nông 1 không cho nhiều quả từ vụ thứ hai trở đi, trong khi nếu là các giống chanh dây nhập khẩu từ Đài Loan thì sẽ cho quả chất lượng đều đặn.

Về vấn đề bị phạt 80 triệu đồng, người phụ nữ này thừa nhận câu chuyện, song nói rằng “bên em vẫn nhập chui”.

Chanh dây mang lại cuộc sống tốt hơn cho nông dân ở Tây Nguyên, song nạn giống giả đang khiến không ít hộ dân điêu đứng.

Một người đàn ông khác, cũng xưng là đại diện của Công ty Bazan nói: “Tất cả các giống chanh dây ngoại ở thị trường đều là theo đường tiểu ngạch.”

Hai người này cũng tuyên bố sẽ có nhân viên kỹ thuật hỗ trợ quá trình chăm sóc, nếu lỗi do Công ty sẽ được áp dụng chính sách 1 đổi 1.

Không có giống nhập khẩu

UBND tỉnh Gia Lai đã ban hành văn bản hướng dẫn quản lý vật tư nông nghiệp, không chỉ Sở NN-PTNT mà UBND huyện, xã cũng có trách nhiệm cùng phối hợp quản lý. Vừa qua, Sở đã ra quân rà soát, đối với những loại giống không có nguồn gốc, không có chứng nhận về cây đầu dòng thì chúng tôi đều tiêu hủy.

Đối với giống nhập khẩu, ông Có khẳng định phải được sự cấp phép từ Bộ NN-PTNT. “Trước kia đúng là Tây Nguyên phải nhập khẩu cây giống chanh dây. Tuy nhiên do giá cao, nên sau khi nhập về, một số đơn vị đã tìm cách tạo giống,” ông Có cho biết.

Đối với thông tin về các đại lý “chanh dây Đài Loan”, ông Có cho biết sẽ tiếp nhận và giao các đơn vị liên quan xử lý.

“Ngành nông nghiệp đã nhắc hết sức kỹ, địa phương không thể buông lỏng khâu quản lý vật tư nông nghiệp.”

Theo quy định, tổ chức, cá nhân muốn nhập khẩu cây giống chanh dây về nước phải có Giấy phép nhập khẩu giống cây trồng do Cục Trồng trọt cấp và Giấy phép kiểm dịch thực vật nhập khẩu do Cục Bảo vệ thực vật cấp.

Tuy nhiên từ tháng 9 năm 2020 đến nay, chưa có cá nhân, tổ chức nào được cơ quan chức năng chấp thuận bằng văn bản cho phép nhập khẩu giống chanh dây có xuất xứ từ Đài Loan.