Cao Bằng: Bảo tồn nghề dệt vải hoa văn bằng phương pháp truyền thống.

Tại xã Quang Thành, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, một nét văn hóa truyền thống đặc sắc được bảo tồn qua nhiều thế hệ, đó là nghệ thuật in hoa văn bằng sáp ong gắn liền với việc bảo tồn thiên nhiên.

Nghệ thuật in hoa văn bằng sáp ong của người Dao tạo nên sự độc đáo cho nét đẹp văn hóa dân tộc. Những màu sắc rực rỡ hiện lên trên từng tác phẩm là kết quả của sự kỳ công và nghệ thuật tinh tế. Đến đây, du khách sẽ cảm nhận được vẻ đẹp truyền thống hòa quyện cùng vẻ đẹp hiện đại, được đắm chìm trong không gian thân thiện, gần gũi cùng cuộc sống giản dị của người dân.

Người dân huyện đang thực hiện in sáp ong trên vải.

Nguyên liệu chính để làm ra sản phẩm thêu thổ cẩm là sợi cây đay và lanh có sẵn tại địa phương. Để dệt thổ cẩm, người dân sẽ nấu sợi bông, thêm một ít gạo để tăng độ bền cho sợi bông, sau đó vắt khô và phơi khô rồi đưa vào khung để dệt thành vải. Trên những tấm vải trắng được dệt từ sợi đay và sợi bông, người dân dùng miếng đá phẳng mài nhẵn, chia thành nhiều ô và cột đều nhau. Tiếp theo, quy trình in sáp ong yêu cầu sự tỉ mỉ trong từng công đoạn, với bàn tay khéo léo của các nghệ nhân cao tuổi, trung niên, thanh niên dân tộc Dao, họ chăm chút từng công đoạn thêu hoa văn sáp ong trên vải thổ cẩm.

Để có sáp in vải, người Dao Tiền từ xưa đã luôn giữ hàng trăm tổ ong khoái khổng lồ trong các hang động. Những tổ ong này sau khi được thu hoạch mật sẽ lấy sáp, sau đó đun sôi và lọc lấy phần nước trong. Tiếp tục đun phần nước cho đến khi nước cô đặc lại, sau đó đổ ra để nguội sẽ hình thành một khối sáp mịn.

Cách in hoa văn trên vải đòi hỏi sự tỉ mỉ và cẩn trọng. Phương pháp in khá độc đáo, tạo thành khung nhỏ để chấm sáp ong. Để hoa văn in được đều và mượt mà, sáp ong được đặt trong đĩa, đun nóng trên bếp than hoa hoặc củi với lửa nhỏ. Vải sau khi in bằng sáp ong mới được nhuộm chàm. Vải chàm thêu nghệ thuật sáp ong được trang trí viền áo và váy, tôn lên vẻ đẹp độc đáo và tính thẩm mỹ cao.

Tấm vải in sáp ong hoàn toàn được làm thủ công, vì vậy mỗi tấm mang một sự độc đáo riêng. Những bộ trang phục truyền thống của người Dao Tiền là các tác phẩm nghệ thuật kết hợp giữa sự tỉ mỉ, khéo léo và sáng tạo, mang nhiều ý nghĩa đặc biệt, thể hiện đời sống văn hóa và tín ngưỡng của người dân nơi đây.

Để bảo tồn bản sắc văn hóa, gìn giữ nghề truyền thống dân tộc, nâng cao thu nhập và quảng bá du lịch, chính quyền các cấp tỉnh Cao Bằng luôn quan tâm đến việc hỗ trợ người dân phát triển nghề thủ công truyền thống. Chính quyền xã cũng tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích cơ sở dệt thổ cẩm huyện Nguyên Bình phát triển sản xuất các mặt hàng truyền thống, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Đặc biệt, từ khi các mô hình du lịch cộng đồng phát triển và lan tỏa, nghề thủ công truyền thống của cộng đồng người Dao Tiền ở huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng đã dần trở thành sản phẩm du lịch hiệu quả, mang lại lợi ích kinh tế cao cho người dân.

Nhờ sự cố gắng, nỗ lực, tinh thần học hỏi và chủ động tiếp cận công nghệ thông tin hiện đại, người dân sẽ có cơ hội “chắp cánh” cho các sản phẩm thổ cẩm truyền thống và đặc sắc của dân tộc đến với mọi miền trong nước và vươn xa đến nhiều quốc gia trên thế giới.