Ngày càng nhiều người không thể sống thiếu chatbot AI trong công việc và cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ (NBER) chỉ ra rằng, dù nhiều doanh nghiệp đang đầu tư rất lớn vào công nghệ chatbot AI, nhưng tác động kinh tế đến thời điểm này có vẻ rất nhỏ bé.
Kể từ khi OpenAI phát hành ChatGPT hơn hai năm trước, chatbot AI đã trở thành công nghệ được áp dụng nhanh nhất trong lịch sử, có thể so sánh với máy tính cá nhân xuất hiện 30 năm trước. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới kết hợp dữ liệu việc làm và AI cho thấy tác động của AI đối với thời gian và tiền bạc gần như có thể bỏ qua.
Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ gần đây đã thực hiện một nghiên cứu mang tên “Mô hình ngôn ngữ lớn, tác động nhỏ đến thị trường lao động”, khảo sát 7.000 nơi làm việc và 25.000 nhân viên, tập trung vào những nghề nghiệp dễ bị AI lật đổ như kế toán viên, chuyên gia hỗ trợ khách hàng, tư vấn tài chính, chuyên gia nhân sự, chuyên gia hỗ trợ IT, nhà báo, chuyên gia AI và marketing.
Tác động của AI rất nhỏ
Các nhà nghiên cứu đã thu thập phần lớn dữ liệu từ Đan Mạch, chọn quốc gia này vì tỷ lệ áp dụng AI cao và ghi chép rất chi tiết. Nghiên cứu cho thấy sự tăng năng suất do chatbot AI mang lại tương đương với việc tiết kiệm 3% thời gian, nhưng trong số năng suất gia tăng đó, chỉ 3%-7% được trả lại cho họ dưới dạng lương cao hơn.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc áp dụng AI chưa dẫn đến việc sa thải quy mô lớn, nhưng cũng không đem lại lợi ích kinh tế đáng kể cho nhà tuyển dụng hay nhân viên. Về lý do tại sao hiệu quả kinh tế của AI lại thấp như vậy, các nhà nghiên cứu cho biết, nguyên nhân chủ yếu là thời gian tiết kiệm được không được sử dụng hợp lý. Ví dụ, nhân viên sử dụng AI để viết email, tiết kiệm thời gian nhưng sau đó lại sử dụng thời gian đó cho các nhiệm vụ khác, không nhất thiết là nhiệm vụ có tính chất sản xuất.
Nghiên cứu phát hiện rằng hơn 80% thời gian tiết kiệm được, nhân viên phân bổ cho các nhiệm vụ công việc khác, bao gồm cả các nhiệm vụ bổ sung do AI tạo ra, chẳng hạn như chỉnh sửa bản sao do AI sản xuất, hoặc điều chỉnh cách kiểm tra để đảm bảo học sinh không gian lận bằng AI, những điều này có thể không phải là nhiệm vụ tạo ra năng suất.
Các nhà kinh tế cho biết, khi nhà tuyển dụng khuyến khích sử dụng AI và đào tạo nhân viên, năng suất sẽ tăng lên hơn nữa. Tuy nhiên, chiến lược áp dụng công nghệ AI của các doanh nghiệp chưa đủ rõ ràng và cũng không có hệ thống đào tạo hợp lý, khiến việc sử dụng AI của nhân viên không đồng đều. Nghiên cứu cũng chỉ ra một điểm mù, đó là nhân viên có thể không muốn tiết lộ mức độ AI đã nâng cao hiệu quả công việc của họ bao nhiêu, vì lo sợ công ty sẽ giao thêm nhiều công việc hơn cho họ.
Cơn sốt truyền thông kết thúc mới là lúc thay đổi bắt đầu
Người đoạt giải Nobel năm ngoái Daron Acemoglu dự đoán rằng, trong vòng mười năm tới, việc áp dụng AI chỉ có thể giúp GDP của Mỹ tăng trưởng 1,6%, còn năng suất chỉ có thể tăng 0,05%. Ông đã nói vào đầu năm rằng, mục tiêu của AI nên là nâng cao khả năng việc làm và đổi mới của con người để duy trì sự phát triển, nhưng hiện nay các doanh nghiệp chỉ tập trung vào việc thay thế nhân viên con người. Nếu không có sự đầu tư lớn vào thời gian và công sức từ các ngành công nghiệp, thì những ứng dụng bổ sung của AI sẽ không tự nhiên xuất hiện một cách kỳ diệu.
Mặc dù tốc độ áp dụng rất nhanh, nhưng các nhà kinh tế cho rằng hiện tại AI chủ yếu vẫn ở giai đoạn thổi phồng, với nền tảng là tâm lý lo sợ bị tụt lại phía sau (FOMO) của các doanh nghiệp. Việc chậm lại sẽ cho AI cơ hội được áp dụng đúng cách. Mặc dù chatbot AI chưa tạo ra ảnh hưởng đáng kể nào tới thu nhập hay thời gian làm việc trong bất kỳ nghề nghiệp nào, nhưng cuộc cách mạng công nghiệp đã kéo dài một thế kỷ, và phải sau rất lâu từ khi máy hơi nước được phát minh, sự thay đổi trong cuộc sống và công việc của con người mới diễn ra. Tác động của AI có thể chỉ là vấn đề thời gian.
(Hình ảnh nguồn: Unsplash)