Xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm nông sản chủ lực góp phần quan trọng trong phát triển nông nghiệp của tỉnh Sơn La.

Nằm ở trung tâm của vùng Tây Bắc, Sơn La có 2 cao nguyên rộng lớn là cao nguyên Mộc Châu và cao nguyên Nà Sản (huyện Mai Sơn), với những lợi thế nổi trội về thổ nhưỡng, khí hậu ôn đới, sở hữu diện tích tự nhiên lớn thứ 3 cả nước, có điều kiện thuận lợi đầu tư phát triển các vùng sản xuất tập trung quy mô lớn, phát huy những lợi thế từ tiềm năng nông sản. Những năm qua, Sơn La đã đẩy mạnh phát triển chuỗi sản xuất, cung ứng, tiêu thụ nông sản, đặc sản chủ lực của địa phương. Cao nguyên Mộc Châu với độ cao bình quân 1.050m có cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, khí hậu nhiệt đới, cận ôn đới thuận lợi cho phát triển nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Sản xuất nông nghiệp của tỉnh Sơn La ghi nhận sự bứt phá mạnh mẽ.

Năm 2018, sản xuất nông nghiệp của tỉnh miền núi Sơn La đã có những bứt phá ngoạn mục. Giá trị tăng thêm của ngành ước đạt 7.300 tỷ đồng, tăng cao nhất trong vòng 5 năm qua; tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu trên 115 triệu USD, vượt hơn 40% kế hoạch đã đề ra. Thống kê trong toàn tỉnh, Sơn La hiện có 360.000 ha đất nông nghiệp canh tác các loại rau, quả nhiệt đới, cận ôn đới, đặc biệt là các loại rau, củ, quả trái mùa. Hiện nay, tỉnh Sơn La có trên 50.000 ha cây ăn quả gồm Nhãn, Xoài, Chanh leo, Bơ, Na, Chuối, Hồng Giòn, Cam, Bưởi, Mận, Sơn Tra. Năm 2018, ước tổng sản lượng đạt 250.000 tấn quả. Dự kiến, đến năm 2020, có 100.000 ha cây ăn quả, sản lượng trên 1,1 triệu tấn.

Nhiều loại cây trong số này có giá trị kinh tế cao, như: Cây nhãn với diện tích gần 13.000 ha, sản lượng 62.000 tấn/năm 2018. Cây Xoài diện tích 9.000 ha, sản lượng đạt 25.000 tấn. Đến nay, 16 nông sản của tỉnh Sơn La đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ. Tiêu biểu là các sản phẩm: Chè Olong Mộc Châu, rau an toàn Mộc Châu, nhãn Sông Mã, cam Phù Yên, táo Sơn Tra Sơn La, bơ Mộc Châu, Na Mai Sơn, chè Phổng Lái Thuận Châu, nếp tan Mường Và Sốp Cộp. Hiện Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh đang tiếp tục xây dựng và phát triển thương hiệu cho 7 sản phẩm, gồm: chuối Yên Châu; chanh leo, mận hậu, rau an toàn, xoài, nhãn và bơ Sơn La. Đối với 2 sản phẩm cá sông Đà Sơn La và cá tầm Sơn La dự kiến sẽ công bố nhãn hiệu vào đầu năm 2019.

Na Mai Sơn.

Việc xây dựng và phát triển thương hiệu các sản phẩm nông sản chủ lực đã góp phần thay đổi nhận thức của người nông dân trong sản xuất các sản phẩm mang tính đặc thù của địa phương, nâng cao thu nhập cho bà con.

Để có kết quả này, Sơn La đã tập trung chỉ đạo, thực hiện các chủ trương, chính sách, kế hoạch của trung ương và tỉnh về phát triển nông nghiệp, nông thôn, nhất là công tác quảng bá, tiêu thụ, xuất khẩu nông sản. Đây được đánh giá là kết quả tích cực trong hoạt động tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh Sơn La.

Tiêu biểu như huyện Yên Châu, trước đây cây xoài không được chú trọng. Nhưng sau khi xác định được điều kiện phát triển xoài thuận tiện, vụ xoài của Yên Châu vừa rồi đã cho thắng lợi lớn. Trước đây, xoài Yên Châu, hay bơ, chanh leo, thanh long, nhãn ở các huyện Mai Sơn, Mường La, Mộc Châu, Sông Mã của Sơn La chỉ được tiêu thụ chủ yếu tại thị trường trong tỉnh, trong huyện. Nhưng đến nay, các sản phẩm quả của Sơn La đã vươn ra thế giới. Với mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu nông sản có chất lượng cao, năm 2018, tỉnh Sơn La đã xuất khẩu 12 sản phẩm là xoài, nhãn, chanh leo, chuối, mận hậu, cà phê, chè, tinh bột sắn, đường, bơ, mật ong và rau xanh. Đây là những mặt hàng nông sản phát triển phù hợp về điều kiện sản xuất, thổ nhưỡng, khí hậu.

Năm 2018, xoài đã xuất khẩu 3.500 tấn sang thị trường Úc, Trung Quốc, cho giá trị 1,75 triệu USD; nhãn 5.000 tấn sang thị trường Trung Quốc, Hoa Kỳ, xuất chào hàng sang Nhật Bản, Hàn Quốc, cho giá trị hơn 11 triệu USD. Chanh leo, thanh long, chuối của Sơn La khoảng 4.800 tấn xuất khẩu sang các nước Trung Quốc, UAE, hiện đang tiếp tục chào hàng đi Pháp, Australia.

Tỉnh Sơn La tập trung triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp.

Chuyển đổi trồng cây ăn quả trên đất dốc là chủ trương lớn của Ban thường vụ Tỉnh ủy Sơn La. Chủ trương này đã được bà con hưởng ứng, diện tích cây ăn quả của Sơn La tăng nhanh chóng, đến nay là 57.439 ha. Nhằm góp phần nâng cao giá trị, mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản, tỉnh Sơn La đã chú trọng công tác thu hút đầu tư xây dựng các nhà máy chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông sản và xúc tiến thương mại, quảng bá tiêu thụ, xuất khẩu sản phẩm nông sản. Trong năm 2018, tỉnh đã phối hợp với các nhà đầu tư đẩy nhanh tiến độ xây dựng 6 nhà máy chế biến nông sản tại các huyện Mai Sơn, Mộc Châu, Thuận Châu, Vân Hồ; cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc quyết định chủ trương đầu tư cho nhiều dự án rau, hoa quả công nghệ cao tại Mộc Châu. Bên cạnh đó, tỉnh đã tổ chức thành công Tuần lễ nhãn và nông sản an toàn Sơn La tại Showroom Trung tâm trải nghiệm hoa quả Sơn La – Bằng Tường tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Chuỗi sự kiện Tuần lễ nhãn và nông sản an toàn tỉnh Sơn La năm 2018 tại Siêu thị Big C, siêu thị Hapromart, siêu thị Lotte, Trung tâm Xúc tiến thương mại – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Hà Nội.

Đối với cây ăn quả, tỉnh cũng xác định phát triển cây ăn quả chủ lực gắn với sản xuất của từng địa phương, như nhãn, xoài, chanh leo, chuối, bơ, mận hậu. Để khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, tỉnh Sơn La đã đẩy mạnh chủ trương phát triển HTX, Liên hiệp HTX trong lĩnh vực nông nghiệp. Với phương châm cây ăn quả phát triển tới đâu, HTX phát triển tới đó, đến nay tỉnh Sơn La có hàng chục HTX chuyên về cây ăn quả. Đến nay toàn tỉnh có diện tích trồng nhãn trên 12.000 ha, Xoài gần 9.000 ha, trên 12.000 ha chanh leo; trên 3.000 ha chuối, tập trung nhiều ở huyện Yên Châu, Mường La, Thuận Châu, Mai Sơn và thành phố Sơn La.

Khi yêu cầu về chất lượng sản phẩm ngày càng cao, việc sản xuất nông nghiệp cùng đòi hỏi yêu cầu khắt khe hơn. Chính quyền địa phương, các HTX đã áp dụng KHKT trong sản xuất từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến khâu thu hoạch và thành công hơn cả là đổi thay về nhận thức khi người dân đã biết áp dụng quy trình canh tác theo tiêu chuẩn Viet GAP để nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thị trường. Hiện toàn tỉnh đã có nhiều vùng trồng xoài, nhãn ở Sông Mã, Mai Sơn và Yên Châu, được cấp mã số vùng trồng đủ điều kiện xuất khẩu. Thêm vào đó gần 10 ha chanh leo ở Mộc Châu đã áp dụng quy trình sản xuất của Viet Gap đáp ứng tiêu chuẩn châu Âu.

Mục tiêu đến năm 2020, Sơn La sẽ nâng diện tích cây ăn quả toàn tỉnh đạt 100.000 ha, sản lượng hàng năm khoảng 500.000 tấn quả tươi để phục vụ cho chế biến, tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Cùng với phát triển diện tích, tỉnh cũng quan tâm đến việc phát triển cây ăn quả một cách bền vững, thể hiện ở các lĩnh vực: Đa dạng các loại cây ăn quả, đặc biệt là cây mà tỉnh có lợi thế; quan tâm đến quy trình sản xuất để đảm bảo chất lượng nông sản đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng trong nước và nước khó tính như Mỹ, Úc.

Để đạt các mục tiêu này, Sơn La sẽ tiếp tục tập trung nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt, nhất là sự quan tâm hỗ trợ từ Trung ương. Bên cạnh đó, trong thời gian tới, tỉnh Sơn La sẽ tập trung thực hiện các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản, thực phẩm an toàn trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2018 – 2020. Đồng thời, có chính sách thu hút đầu tư, mở rộng kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Sơn La luôn mở rộng cửa chào đón các nhà đầu tư, các doanh nghiệp xuất khẩu trong và ngoài nước đến đầu tư, phát triển kinh doanh đặc biệt là trong các lĩnh vực chế biến sản phẩm nông sản nông nghiệp; công nghiệp chế biến nông sản thực phẩm; thương mại, dịch vụ và du lịch.

Xác định xuất khẩu nông sản là nhiệm vụ trọng tậm mang tính đột phá trong công tác chỉ đạo, lãnh đạo cấp ủy chính quyền địa phương tỉnh Sơn La đã thành lập Ban chỉ đạo về Chế biến tiêu thụ nông sản, tổ chức nhiều hoạt động sự kiện, nhằm giới thiệu, quảng bá nông sản Sơn La. Đến nay, nhiều doanh nghiệp lớn như Công ty TNHH Vina T&T, Công ty CP thực phẩm xuất khẩu Đồng Dao đang hỗ trợ tỉnh Sơn La trong việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm nông sản ở thị trường nước ngoài, như Australia, Mỹ, các nước EU và Trung Quốc.

Nhằm nâng cao giá trị các mặt hàng nông sản, tỉnh Sơn La đã chủ động kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông sản và bước đầu đã có những thành công nhất định. Các doanh nghiệp tích cực liên kết các HTX, hộ gia đình hình thành chuỗi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm bền vững. Đặc biệt, lãnh đạo tỉnh đã chủ động mời gọi các tập đoàn kinh tế lớn đầu tư vào nông nghiệp, liên kết để đầu tư vào sản xuất chế biến tiêu thụ nông sản, rau, củ, quả sạch và an toàn theo chuỗi kết nối với hệ thống tiêu thụ ổn định trong nước và xuất khẩu.