Làm mới cà phê chè Quảng Trị

Khoảng 50% trong tổng số hơn 5.000ha cà phê chè của Quảng Trị hiện nay đã già cỗi, năng suất thấp. Chiến lược “trẻ hóa” cho cây cà phê đang được Quảng Trị triển khai.

Tái canh cà phê kỳ vọng thay đổi cuộc sống người vùng cao

Nhiều giống cà phê chè cho triển vọng tái canh hiệu quả

Mở rộng tái canh cà phê ra cả nước, tăng thu nhập 1,5 đến 2 lần

Xuất nhập khẩu hàng hoá qua Quảng Trị tăng 66%

Gắn tái canh với sản xuất theo hướng hữu cơ

Tổng diện tích cây cà phê của tỉnh Quảng Trị tính đến cuối năm 2020 khoảng 5.000ha. Năng suất cà phê nhân giảm thấp, chỉ còn đạt 11,5 tạ/ha, nguyên nhân giảm là do diện tích cà phê già cỗi tăng nhanh, chiếm khoảng 50% diện tích. Vì vậy, việc tái canh cà phê được xem là một trong những mục tiêu quan trọng để thực hiện thành công tái cơ cấu ngành nông nghiệp của Quảng Trị.

Xuất phát từ thực trạng, nhu cầu sản xuất cũng như góp phần thực hiện đề án tái canh cây cà phê của tỉnh, với nguồn vốn từ Dự án Khuyến nông Trung ương, Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị đã xây dựng mô hình tái canh cây cà phê chè trên địa bàn huyện Hướng Hóa.

Giống cà phê đảm bảo chất lượng, sạch sâu bệnh, có truy xuất nguồn gốc được Quảng Trị chú trọng đầu tư phục vụ tái canh.

Trong 03 năm triển khai từ 2020 – 2022, Trung tâm xây dựng 3 mô hình tái canh cà phê chè với tổng quy mô 30ha. Cụ thể năm 2020 thực hiện tái canh với diện tích 6ha tại vùng biên giới đặc biệt khó khăn ở xã Hướng Phùng; năm 2021 với 12ha tại xã Hướng Tân và Tân Hợp và năm 2022 là 12ha tại xã Tân Liên và Thị trấn Khe Sanh.

Giống đưa vào mô hình là giống cà phê Catimor và THA1. Nguồn giống cà phê chè Catimor được lấy từ 2 vườn cây đầu dòng được Sở NN-PTNT Quảng Trị công nhận trên địa bàn huyện Hướng Hóa, có chất lượng tốt, hạt giống THA1 được mua từ Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, được gieo ươm và chọn lọc lại đảm bảo độ đồng đều để làm giống.

Cây giống trước khi đem trồng được các cơ quan chuyên môn của ngành nông nghiệp kiểm tra, đảm bảo tiêu chuẩn sản xuất và xuất vườn, có giấy tờ chứng minh nguồn gốc lô giống.

Năm 2020, Dự án đã khảo sát địa điểm, chọn hộ và tiến hành triển khai tập huấn tại xã biên giới Hướng Phùng về kỹ thuật trồng mới cà phê; kỹ thuật chăm sóc cây cà phê và phòng trừ các loại sâu bệnh hại chính trên cây cà phê. Đồng thời, hỗ trợ 100% giống và vật tư phân bón, thuốc BVTV cho công tác trồng mới 5ha giống Catimor và 1ha giống mới THA1 tại xã Hướng Phùng.

Cùng với đó, Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị đã áp dụng phương pháp “cầm tay chỉ việc”, tập huấn, hướng dẫn, khuyến khích các hộ nông dân ủ phân hữu cơ vi sinh từ vỏ cà phê sau khi chế biến và rác thải nông nghiệp. Với cách làm này, sẽ mang lại “hiệu quả kép” cho các hộ nông dân, vừa giải quyết được tình trạng ô nhiễm môi trường, vừa tạo ra được nguồn phân hữu cơ tại chỗ giúp giảm chi phí đầu tư trong sản xuất, vừa nâng cao chất lượng cà phê.

Hiện nay, một số diện tích cà phê tái canh đã cho thu hoạch bói, thường xuyên được nông dân quan tâm tham quan để học hỏi làm theo.

Thực hiện tái canh trồng mới, năm 2021, 2022, Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị tiếp tục trồng 24ha (22ha giống Catimor và 2ha giống mới THA1) tại xã Hướng Tân, Tân Hợp, Tân Liên và Thị trấn Khe Sanh. Dự án hỗ trợ 70% giống và vật tư, bao gồm giống và các loại vật tư phân bón thiết yếu để thực hiện mô hình.

Trong suốt quá trình triển khai, Trung tâm Khuyến nông tỉnh cử cán bộ kỹ thuật thường xuyên bám sát cơ sở kiểm tra, theo dõi, hướng dẫn các hộ tổ chức thực hiện tất cả các hoạt động của mô hình, ghi chép các chỉ tiêu sinh trưởng phát triển, các tình huống xảy ra để xử lý và giải quyết, đảm bảo Dự án triển khai có hiệu quả.

Đối với cây che bóng trong vườn cà phê, cây bơ Booth được ưu tiên lựa chọn làm cây che bóng, vừa đảm bảo các điều kiện tốt nhất cho cà phê sinh trưởng và phát triển, vừa đem lại hiệu quả kinh tế từ nguồn thu từ quả bơ về lâu dài.

Bà Lê Thị Thanh, thôn Bản Cheng, xã Hướng Phùng cho biết, gia đình trồng 2ha cà phê nhưng do đã trồng lâu năm, già cỗi nên trái không to, năng suất thấp, tốn công chăm sóc. “Đến hôm nay, tôi thấy mô hình 2.000 cây cà phê tái canh của gia đình đã cho quả bói và trái to, cành sức, sâu bệnh ít”.

“Trẻ hóa” để khôi phục thương hiệu cà phê Khe Sanh

Song song với việc thực hiện mô hình, các hoạt động khác của Dự án cũng được triển khai như hoạt động tập huấn ngoài mô hình gồm 2 lớp với 60 học viên tham gia.

Thông qua các lớp tập huấn, giảng viên đã trao đổi và truyền đạt cho các học viên về quy trình kỹ thuật tái canh cây cà phê chè trên địa bàn huyện. Qua đây, giúp học viên nắm được những kiến thức, kỹ năng để có thể áp dụng sản xuất tái canh cây cà phê, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm kiến thức cho người khác sau khi tham gia học tập.

Quảng Trị gắn việc tái canh cà phê với quy trình canh tác theo hướng hữu cơ, bền vững.

Có thể thấy sau 3 năm thực hiện tái canh cây cà phê, đến nay, mô hình đã đạt được những kết quả khả quan. Đối với mô hình tái canh trồng năm 2022, cây cà phê sinh trưởng, phát triển ổn định, cây con ra lộc non mạnh; tỷ lệ sống đạt 99%.

Đối với mô hình chăm sóc năm thứ 3, chiều cao cây trung bình từ 125 – 135cm, không có sâu bệnh đáng kể. Hiện nay, diện tích cà phê tái canh này đang cho thu bói năm đầu tiên, trung bình đạt 1,5kg quả tươi/cây.

Với năng suất trung bình từ 5 – 6 tấn quả tươi/ha, tuy giá cả vật tư phân bón tăng cao và còn nhiều khó khăn nhưng với giá cà phê tăng cao trở lại, là tín hiệu tốt để các địa phương phát triển, tái canh chăm sóc cây cà phê.

Ông Phan Ngọc Long, Chủ tịch UBND xã Hướng Phùng cho biết, trên địa bàn xã Hướng Phùng, cây chủ lực là cây cà phê với diện tích trên 1.600ha, diện tích trồng cà phê đã trên 20 năm chiến trên 50%, cà phê già cỗi chiếm phần lớn.

Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị, ông Trần Cẩn cho biết: Thực hiện Đề án tái canh và phát triển bền vững cây cà phê trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, đến năm 2025, diện tích cà phê già cỗi cơ bản được tái canh bằng bộ giống cà phê chè chất lượng cao, đảm bảo quy chuẩn kỹ thuật.

Ông Trần Cẩn cho biết thêm, để có cơ sở nhân rộng tái canh cà phê trên địa bàn huyện Hướng Hóa, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đề xuất trung ương và tỉnh tiếp tục bố trí nguồn vốn để xây dựng các mô hình trình diễn ở các địa phương khác.

Từ các mô hình này, sẽ khuyến cáo cho người dân đưa vào sản xuất để thay thế các vườn cà phê già cỗi dần thái hóa, giảm năng suất và bị nhiễm sâu bệnh.

Thông qua đó, giúp nâng cao hơn nữa năng suất, chất lượng sản phẩm cà phê Quảng Trị, xây dựng và khôi phục thương hiệu cà phê Khe Sanh.